Regeringen die stand houden, gaan in toenemende mate neigen naar aristocratische vormen. Er is in de geschiedenis geen regering bekend die aan dit patroon heeft kunnen ontkomen. En naarmate de aristocratie zich ontwikkelt, neigt de regering er steeds meer naar uitsluitend op te treden in het belang van de heersende klasseaof die klasse nu bestaat uit erfelijke vorsten, oligarchen van financiA

Politiek als een zich herhalend verschijnsel: uit het Bene Gesserit Opleidingshandboek

A

'Waarom doet hij ons dit aanbod?' vroeg Farad'n. 'Dat is van wezenlijk belang.'

Hij stond met de Bashar Tyekanik in de salon van Farad'ns privA(c)-vertrekken. Wensicia zat aan de kant op een lage blauwe divan, eerder als iemand die op audiA

Het was laat in de middag op Kasteel Corrino en het lage licht benadrukte het rustige comfort van deze salonaeen kamer met langs de wanden echte boeken in plastino nagedrukt, met planken waarop een enorme hoeveelheid afspeelspoelen, gegevensblokken, shigadraadspoelen en geheugenversterkers lag. Aan allerlei dingen was te zien dat deze kamer veel werd gebruiktaafgesleten plekken op de boeken, glanzend metaal op de versterkers en rafelige hoeken aan de gegevensblokken. Er was maar A(c)A(c)n divan, maar er stonden veel stoelenaallemaal sensiforme zweefmeubels ontworpen voor niet opdringerig gemak.

Farad'n stond met zijn rug naar een raam. Hij droeg een eenvoudig Sardaukar-uniform van grijs met zwart met alleen de gouden leeuwenpoot symbolen als versiering op de revers van zijn kraag. Hij had deze kamer uitgekozen voor de ontmoeting met de Bashar en zijn moeder in de hoop zo een meer ontspannen communicatieve sfeer te scheppen dan in een meer formele omgeving mogelijk was. Maar Tyekaniks voortdurende ge-Heer en ge-Vrouwe hield hen op afstand.

'Heer, ik denk niet dat hij dit aanbod zou doen als hij het niet kon honoreren,' zei Tyekanik.

'Natuurlijk niet,' kwam Wensicia ertussen.

Farad'n keek slechts even naar zijn moeder om haar het zwijgen op te leggen en vroeg: 'We hebben Idaho niet onder druk gezet, geen enkele poging gedaan de belofte van de Prediker vervuld te krijgen?'

'Geen enkele,' zei Tyekanik.

'Waarom biedt Duncan Idaho, die zijn hele leven bekend stond om zijn fanatieke trouw aan het Geslacht Atreides, dan nu aan om Vrouwe Jessica aan ons uit te leveren?'

A

'Die geruchten over strubbelingen op Arrakis...' opperde Wensicia.

'Niet bevestigd,' zei Farad'n. 'Is het mogelijk dat de Prediker dit allemaal in beweging heeft gezet?'

'Mogelijk,' zei Tyekanik, 'maar ik zie de beweegreden erachter niet.'

'Hij had het erover dat hij voor haar een vrijplaats zoekt,' zei Farad'n. 'Dat zou kunnen kloppen als die geruchten...' 'Precies,' zei zijn moeder.

'Of het zou een soort list kunnen zijn,' zei Tyekanik.

'We kunnen verschillende veronderstellingen doen en die natrekken,' zei Farad'n. 'Stel dat Idaho bij Vrouwe Alia in ongenade is gevallen?'

'Dat zou de zaak kunnen verklaren,' zei Wensicia, 'maar hija'

'Nog geen bericht van de smokkelaars?' viel Farad'n haar in de rede. 'Waarom kunnen we nieta'

'De informatie-uitwisseling is in dit seizoen altijd traag,' zei Tyekanik, 'en de noodzaak van veiligheidsmaatregelen...'

'Ja, natuurlijk, maar toch...' Farad'n schudde zijn hoofd. 'Onze veronderstelling bevalt mij niet.'

'Laat hem niet te vlug varen,' zei Wensicia. 'Al die verhalen over Alia en die priester, hoe die ook mag heten...'

'Javid,' zei Farad'n. 'Maar kennelijk is die mana'

'Hij is een zeer waardevolle bron van inlichtingen voor ons geweest,' zei Wensicia.

aIk stond op het punt om te zeggen dat hij kennelijk een dubbelagent is,' zei Farad'n. 'Hoe kon hij zichzelf hierin vastwerken? Hij is niet te vertrouwen. Er zijn te veel tekenen...'

aIk zie ze niet,' zei zij.

Plotseling was hij woedend om haar kortzichtigheid. 'Neem het maar van mij aan, moeder! De tekenen zijn er; ik leg het later wel uit.'

aIk moet daar helaas mee instemmen,' zei Tyekanik.

Wensicia hield gekwetst haar mond. Hoe durfden ze haar op deze manier buiten de Raad te schuiven? Alsof ze een of andere grillige domme vrouw was zondera

'We moeten niet vergeten dat Idaho vroeger een ghola was,' zei Farad'n. 'De Tleilaxu...' Hij keek zijdelings naar Tyekanik.

'Die richting zal nagetrokken worden,' zei Tyekanik. Hij merkte dat hij bewondering koesterde voor de manier waarop Faradias verstand te werk ging: oplettend, zoekend en scherp. Ja, de Tleilaxu zouden toen ze Idaho tot leven wekten, best eens een sterke weerhaak ingebouwd kunnen hebben voor eigen gebruik.

'Maar ik kan me geen enkel motief indenken voor de Tleilaxu,' zei Farad'n.

'Een investering in ons welzijn,' zei Tyekanik. 'Een kleine verzekering voor toekomstige gunsten?'

'Dat zou ik een grote investering noemen,' zei Farad'n. 'Gevaarlijk,' zei Wensicia.

Farad'n moest het met haar eens zijn. De vermogens van Vrouwe Jessica waren beroemd in heel het Rijk. Tenslotte was zij het geweest die Muad'Dib had geoefend.

'Als bekend werd dat wij haar vasthouden,' zei Farad'n.

'Ja, dat mes snijdt aan twee kanten,' zei Tyekanik. 'Maar het hoeft niet bekend te worden.'

'Laten we aannemen,' zei Farad'n, 'dat we dit aanbod aanvaarden. Wat voor waarde heeft zij? Kunnen we haar inwisselen voor iets van groter belang?'

'Niet openlijk,' zei Wensicia.

'Natuurlijk niet!' Hij keek Tyekanik vol verwachting aan. 'Dat staat nog te bezien,' zei Tyekanik.

Farad'n knikte. 'Ja. Ik vind dat we Vrouwe Jessica, als we het aanbod aannemen, moeten beschouwen als geld op de bank voor onbekend gebruik. Tenslotte hoef je rijkdom niet noodzakelijkerwijs aan iets speciaals te besteden. Het is gewoon... potentieel bruikbaar.'

'Ze zou een heel gevaarlijke gevangene zijn,' zei Tyekanik.

'Dat moeten we inderdaad in de overwegingen betrekken,' zei Farad'n. 'Er is mij verteld dat haar Bene Gesserit manieren haar in staat stellen een mens te manipuleren uitsluitend door zorgvuldig gebruik van haar stem.'

'Of van haar lichaam,' zei Wensicia. 'Irulan heeft me een keer een aantal van de dingen die ze leerde onthuld. Ze was die keer aan het opscheppen, en ik heb geen staaltjes gezien. Toch is het vrijwel zeker dat Bene Gesserits hun eigen manieren hebben om hun doel te bereiken.'

'Wilde je soms opperen dat ze me zou proberen te verleiden?' vroeg Farad'n.

Wensicia haalde alleen haar schouders op.

aIk zou toch zeggen dat ze daar een beetje te oud voor is, niet waar?' vroeg Farad'n.

A

'Met een Bene Gesserit ben je nooit ergens zeker van,' zei Tyekanik.

Farad'n ervoer een huivering van opwinding vermengd met een tikkeltje angst. Het spelen van dit spel om het Geslacht Corrino zijn hoge machtspositie terug te geven lokte hem aan en stootte hem tegelijk af. Wat bleef het aanlokkelijk, de drang zich uit het spel terug te trekken en zich te wijden aan zijn uitverkoren bezighedenageschiedkundig onderzoek en het bestuderen van de duidelijke plichten voor het regeren hier op Salusa Secundus. Het herstel van zijn Sardaukar-troepenmacht was een taak op zich... en voor dat karwei was Tyek nog steeds een prima werktuig. Een hele planeet was tenslotte een reusachtige verantwoordelijkheid. Maar het Rijk was een nog grotere verantwoordelijkheid en als machtsinstrument veel aantrekkelijker. En hoe meer hij over Muad'Dib/Paul Atreides las, des te meer raakte Farad'n gefascineerd door het gebruik van macht. Wat een enorme prestatie zou het zijn voor de titulaire leider van het Geslacht Corrino, de erfgenaam van Shaddam i v, om zijn familie weer op de Leeuwentroon te plaatsen. Dat wilde hij! Hij wilde het. Farad'n had gemerkt dat hij, door deze verleidelijke reeks een paar maal voor zichzelf op te zeggen, tijdelijke twijfels kon overwinnen.

Tyekanik was aan het woord: '...en natuurlijk leert de Bene Gesserit dat vrede agressie oproept en zodoende tot oorlog aanzet. De tegenstrijdigheid vana'

'Hoe zijn we bij dit onderwerp beland?' vroeg Farad'n terwijl hij zijn aandacht weer terugbracht uit de arena van bespiegeling.

'Ach,' zei Wensicia, die de verstrooide blik op het gezicht van haar zoon had opgemerkt, honingzoet: aIk vroeg alleen maar of Tyek bekend was met de stuwende filosofie achter het genootschap van de Zusters.'

'FilosofieA

'Het zal gebeuren,' zei Tyekanik. Deze behoedzame karaktertrek van Farad'n beviel hem wel, maar hij hoopte dat die zich niet uitstrekte tot de militaire beslissingen die nauwkeurige snelheid vereisten.

Schijnbaar zonder dat het enig verband hield met het voorafgaande vroeg Farad'n: 'Weet je wat ik het interessantst vind aan de geschiedenis van Arrakis? Het was in primitieve tijden bij de Vrijmans gebruik om iedereen zonder stilpak, met zijn goed zichtbare en makkelijk te herkennen kap, op het eerste gezicht te doden.'

'Waarom ben je zo bezeten van het stilpak?' vroeg Tyekanik. 'Dat heb je dus gemerkt, hA"?'

'Hoe zou het onopgemerkt kunnen blijven?' vroeg Wensicia.

Farad'n wierp een geA

'Het stilpak is de sleutel tot het karakter van die planeet, Tyek. Het is het stempel van Duin. Mensen hebben de neiging zich tot de fysieke eigenschappen ervan te beperken: het stilpak houdt het lichaamsvocht op peil, reinigt het en maakt het mogelijk op zo'n planeet te bestaan. Je weet dat het bij de Vrijmans gebruik was dat ieder lid van een gezin maar A(c)A(c)n stilpak had, behalve voedselverzamelaars, die hadden een reservepak. Maar bedenk allebei eensa' Hij verplaatste zich om zijn moeder hierin te betrekken. 'adat kleren die op stilpakken lijken, maar het niet echt zijn, in het hele Rijk vreselijk in de mode zijn. Het is zo'n belangrijke karaktertrek van mensen om de veroveraar na te doen!'

'Vind jij zulke informatie werkelijk waardevol?' vroeg Tyekanik op verbaasde toon.

'Tyek, Tyekazonder zulke informatie kan je niet regeren. Ik zei dat het stilpak de sleutel tot hun karakter was en dat is zo! Het is een conservatief ding. De vergissingen die zij begaan zullen conservatieve vergissingen zijn.'

Tyekanik keek naar Wensicia die haar zoon met een bezorgde frons op haar gezicht aankeek. Deze eigenschap van Farad'n vond de Bashar tegelijk aantrekkelijk en zorgwekkend. Het was allemaal zo anders dan bij de oude Shaddam. Dat was nog eens een Sardaukar in hart en nieren: een militaire moordmachine met maar weinig remmingen. Maar Shaddam was onder die vervloekte Paul voor de Atreides gevallen. En wat hij over Paul Atreides las, onthulde juist gelijksoortige karaktertrekken als Farad'n nu vertoonde. Het was mogelijk dat Farad'n over wrede noodzaken minder lang zou aarzelen dan de Atreides, maar dat lag hem aan zijn Sardaukar-opleiding.

'Velen hebben geregeerd zonder dit soort informatie te gebruiken,' zei Tyekanik.

Farad'n staarde hem slechts even aan. Toen zei hij: 'Geregeerd en gefaald.'

Tyekaniks mond vertrok tot een rechte streep bij deze duidelijke toespeling op het falen van Shaddam. Dat was ook een falen van de Sardaukar en geen enkele Sardaukar dacht daar graag aan terug.

Nu hij zijn bedoeling had duidelijk gemaakt zei Farad'n: 'Zie je, Tyek, de invloed van een planeet op het massale onderbewustzijn van zijn bewoners is nimmer op zijn waarde geschat. Om de Atreides te verslaan moeten we niet alleen Caladan begrijpen, maar ook Arrakis: de ene planeet zacht van aard en de andere een oefenplaats voor keiharde beslissingen. Dat was een unieke gebeurtenis, dat huwelijk tussen Atreides en Vrijman. Wij moeten weten hoe dat in zijn werk ging, anders zullen we hen niet kunnen evenaren, laat staan verslaan.'

'Wat heeft dit te maken met het aanbod van Idaho?' wilde Wensicia weten.

Farad'n keek medelijdend op zijn moeder neer. 'We beginnen hun nederlaag met de verschillende soorten spanning die wij in hun gemeenschap binnen brengen. Dat is een krachtig werktuig: spanning. En het ontbreken ervan is ook belangrijk. Heb je nooit gemerkt dat de Atreides veel hulp geboden hebben om alles hier gunstig en makkelijk te maken?'

Tyekanik knikte even kort en instemmend. Dat was een steekhoudend argument. Hij mocht niet toestaan dat de Sardaukar te week werden. Maar dit aanbod van Idaho zat hem nog steeds dwars. Hij zei: 'Misschien is het maar het best het aanbod af te slaan.'

'Nog niet,' zei Wensicia. 'We hebben nog een keur van mogelijkheden voor ons. Onze taak is die keur zo veel mogelijk te definiA

Farad'n staarde haar aan en mat in gedachten haar bedoeling en ook de oppervlakkige betekenis van haar woorden. 'Maar zullen we het weten als we het punt waarop alternatieven nog mogelijk waren gepasseerd zijn?' vroeg hij.

Een zuur lachje klonk uit Tyekaniks mond. 'Als je het mij vraagt, zijn we het punt waarop terugkeer nog mogelijk is, al lang voorbij.'

Farad'n wierp zijn hoofd in zijn nek en lachte luidkeels. 'Maar we hebben nog wel keuzemogelijkheden, Tyek! Als we onze laatste troef hebben gespeeld is dat een belangrijk ogenblik om te herkennen!'

'Velen hebben geregeerd zonder dit soort informatie te gebruiken,' zei Tyekanik.

Farad'n staarde hem slechts even aan. Toen zei hij: 'Geregeerd en gefaald.'

Tyekaniks mond vertrok tot een rechte streep bij deze duidelijke toespeling op het falen van Shaddam. Dat was ook een falen van de Sardaukar en geen enkele Sardaukar dacht daar graag aan terug.

Nu hij zijn bedoeling had duidelijk gemaakt zei Farad'n: 'Zie je, Tyek, de invloed van een planeet op het massale onderbewustzijn van zijn bewoners is nimmer op zijn waarde geschat. Om de Atreides te verslaan moeten we niet alleen Caladan begrijpen, maar ook Arrakis: de ene planeet zacht van aard en de andere een oefenplaats voor keiharde beslissingen. Dat was een unieke gebeurtenis, dat huwelijk tussen Atreides en Vrijman. Wij moeten weten hoe dat in zijn werk ging, anders zullen we hen niet kunnen evenaren, laat staan verslaan.'

'Wat heeft dit te maken met het aanbod van Idaho?' wilde Wensicia weten.

Farad'n keek medelijdend op zijn moeder neer. 'We beginnen hun nederlaag met de verschillende soorten spanning die wij in hun gemeenschap binnen brengen. Dat is een krachtig werktuig: spanning. En het ontbreken ervan is ook belangrijk. Heb je nooit gemerkt dat de Atreides veel hulp geboden hebben om alles hier gunstig en makkelijk te maken?'

Tyekanik knikte even kort en instemmend. Dat was een steekhoudend argument. Hij mocht niet toestaan dat de Sardaukar te week werden. Maar dit aanbod van Idaho zat hem nog steeds dwars. Hij zei: 'Misschien is het maar het best het aanbod af te slaan.'

'Nog niet,' zei Wensicia. 'We hebben nog een keur van mogelijkheden voor ons. Onze taak is die keur zo veel mogelijk te definiA

Farad'n staarde haar aan en mat in gedachten haar bedoeling en ook de oppervlakkige betekenis van haar woorden. 'Maar zullen we het weten als we het punt waarop alternatieven nog mogelijk waren gepasseerd zijn?' vroeg hij.

Een zuur lachje klonk uit Tyekaniks mond. 'Als je het mij vraagt, zijn we het punt waarop terugkeer nog mogelijk is, al lang voorbij.'

A

Farad'n wierp zijn hoofd in zijn nek en lachte luidkeels. 'Maar we hebben nog wel keuzemogelijkheden, Tyek! Als we onze laatste troef hebben gespeeld is dat een belangrijk ogenblik om te herkennen!'